Uzmanlar, tekniği Ay’ın yüzeyine “yıldırım atmaya” benzetti
Bilim insanları, Ay’daki suyu ve demirle titanyum gibi değerli kaynakları elektrik arkı kullanarak çıkarabilecek yeni bir teknik geliştirdi.
Proje NASA’nın Phase I Fellows programına kabul edilirken, araştırma ekibi “ablatif ark madenciliği” (ablative arc mining) adı verdikleri tekniği laboratuvar ortamında test etmeye hazırlanıyor.
Space.com’un haberine göre Ay’da madencilik, araştırmacıların, uzay ajanslarının ve girişimcilerin ilgisini uzun yıllardır çekiyor. Zira Dünya’nın biricik uydusundaki su ve diğer kaynaklar, ileride insanlı görevler için önem arz ediyor. Örneğin uzmanlar suyun, roket yakıtına dönüştürülebileceğini dahi düşünüyor.
Bu konuda yapılan önceki çalışmalarda, Ay regolitindeki (regolit: kayayı kaplayan gevşek, heterojen, yapay materyal. İçerisinde toz, toprak, kırık kaya ve buna benzer materyaller bulunuyor) donmuş suyu ısıtan, buhar haline getirip yakalanmasını sağlayan ve dışarıya çeken “termal ablasyon” (thermal ablation) kullanılmıştı.
Teksas Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde doktor öğretim üyesi Amelia Greig, böyle bir durumda Ay’daki ince atmosfer yüzünden su buharının her yöne yayılacağını belirtip “ona nereye gideceğinizi söyleyemezsiniz” dedi. Termal ablasyonla ayrıca, tek bir kaynak çıkarılabiliyor.
Öte yandan Greig’in yönettiği projenin bir parçası olan ablatif ark madenciliğinde, Ay’daki suyun ve diğer kaynakların hepsinin aynı anda çıkarılabileceği belirtiliyor. Bu tekniğin olumlu bir tarafı daha var. Greig’e göre bu sayede çıkarılan maddeler, istenilen yere taşınabiliyor.
Zira NASA da yaptığı açıklamada iyi bir madencilik sisteminin Ay’daki suyu ve diğer maddeleri aynı anda çıkarılmasını ve toplanmasını sağlaması gerektiğini bildirdi.
Söz konusu teknikte elektrik arkı, Ay’ın yüzeyindeki donmuş suyu süblimleştirerek (katı maddelerin ısıtılınca sıvı hâle geçmeden doğrudan gaz hâle geçmesi) su buharına dönüştürüyor. Buradan diğer değerli madenleri de çıkarıyor.
Elektrik arkı daha sonra çıkarılan suyu ve diğer kaynakları iyonize parçacıklara ayırıyor. Bunun ardından elektrik alanları, bu iyonize parçacıkları yakalama bölmelerine yönlendiriyor. Yani ablatif ark madenciliğinde kaynaklar, Ay regolitinden aynı anda çıkarılıyor ve toplanıyor.
Bilim insanları bu tekniği kullanıldığı bir sistem üzerinde çalışmaya hazırlanıyor. Bahsi geçen sistemle, su ve diğer kaynaklardan yaklaşık 10 ton çıkartılması hedefleniyor.
Greig ayrıca, tekniğin Ay’ın yüzeyine “yıldırım atmak gibi” olduğunu söyledi.
Öte yandan ablatif ark madenciliğindeki asıl zorluk, ayın ince atmosferinde bir elektrik arkı meydana getirmenin çok fazla güç gerektirmesi.
Projede yer almayan havacılık ve uzay şirketi Paragon’un baş mühendisi Barry W. Finger, Ay’daki madencilik faaliyetlerine dair diğer bir zorluğa işaret etti: Otonom bir robotik sistem meydana getirme. Zira Finger’a göre ayda işgücü yaratmak için bir süre geçmesi gerekiyor.
Kaynak: indyturk
