Karadeniz’de, son yıllarda kasım ortalaması 10 derecede seyreden deniz suyu sıcaklığının 13’e yükseldiği tespit edildi. Mevsim normalleri üzerindeki deniz suyu sıcaklığı nedeniyle başta hamsi başta olmak üzere birçok balıkta stoklar ise azaldı. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Su Ürünleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ertuğrul Ağırbaş, deniz suyu yüzey sıcaklığının son 10 yılda ciddi anlamda arttığını belirterek, “Bu artışına bağlı özellikle hamsi miktarında azalma görülüyor” dedi.
Karadeniz’de deniz suyu sıcaklığının yıllık ortalamaların üzerinde olması, ısınan suyun yükselerek atmosferin dengesini bozması, lokal şiddetli yağışlarla birlikte can ve mal kayıplarına neden olan sel ve heyelanların yaşanması üzerine harekete geçen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 15 maddelik ‘İklim Değişikliği Eylem Planı’ hazırladı. Bu kapsamda tedbirlerin uygulandığı Karadeniz’de, deniz suyu sıcaklığı da artıyor. Araştırmalara göre, son yıllarda kasım ayı ortalaması 10 derece civarında seyreden deniz suyu sıcaklığının 13’e yükseldiği tespit edildi. Bu durum, balık stoklarını da olumsuz etkiledi.
‘Karadeniz özel yeri olan ekosistem’
RTEÜ Su Ürünleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ağırbaş, son 10 yılda ciddi anlamda deniz suyu yüzey sıcaklığının arttığını tespit ettiklerini söyledi. Ağırbaş, “Bu beraberinde, ekosistemlerde ciddi kayıplara neden olabilir. En önemli sonuçlarından biri ise balıkçılığı etkileyebilir çünkü artan sıcaklıklar, fitoplankton yapısını etkilediğinden uzun vadede balıkçılığı da etkileyecektir. Karadeniz, dünya denizleri içerisinde özel yeri olan bir ekosistem. Yarı kapalı bir iç deniz olan Karadeniz diğer denizlere nazaran atmosferik değişimlere ve insan faaliyetlerine karşı daha savunmasız kılmaktadır. Dolayısıyla meydana gelen değişimlerin etkisi, Karadeniz gibi denizlerde çok daha fazla kendini hissettirmektedir. İnsan kaynaklı faaliyetler sonucunda sera gazı emisyonlarının artmasıyla birlikte artan sıcaklıklar, Karadeniz’i hassas bir deniz haline getirmektedir. Bu ciddi anlamda ekosistem kayıplarına, istilacı türlerin artık bu bölgede görülmesine ve ticari önemi olan bazı balık türlerinin av miktarının azalmasına neden olabilmektedir” dedi.
‘Son 10 yılda negatif tren görüyoruz’
Geçen yıl 170 bin ton civarında, bu yılın ekim-kasım aylarında ise yüksek miktarlarda avlanan hamsinin aralıkta azaldığına dikkat çeken Doç. Dr. Ağırbaş, “Çünkü sıcaklıklar, mevsim normallerinin üzerinde devam ediyor. Şu anda deniz suyu sıcaklığı 13 santigrat derece civarında olup, normalde 10 santigrat derece seviyelerinde seyretmesi lazım ki hamsi sürü oluşturup av verebilsin. Bu da küresel anlamda bir değişim olduğunun işaretçisi. Deniz suyu sıcaklığı ile hamsi verisini karşılaştırdığımız zaman son 10 yılda negatif bir trend olduğunu görüyoruz. Deniz suyu sıcaklığının artışına bağlı olarak hamsi av miktarında azalmalar görülmekte. Tabi ki bunu sadece küresel iklim değişikliğine bağlamamız mümkün değildir. Av miktarındaki azalmalar beraberinde av filosu gücü, aşırı avcılık gibi faktörler kısa zamanda balığın tükenmesine neden olmaktadır” diye konuştu.
‘Az sezonu erken kapanabilir’
Mevcut seyreden hava sıcaklıklarına bakıldığında sezonun daha erken kapanması gibi bir durum söz konusu olabileceğini belirten Doç. Dr. Ağırbaş, “Özellikle hamsi gibi balıklar için sıcaklıkların mevsim normallerine düşmesi gerekiyor ki balık av verebilsin. Bu da balıkçılar açısından üzücü bir durum. Uzun vadeli iklim çalışmaları bazı bölgelerde bazı türlerin yok olduğunu ve av miktarının azaldığını göstermektedir. Ayrıca bazı istilacı türlerin de ortamda görülmeye başlandığı rapor edilmekte. Trend böyle devam etmesi halinde muhtemel av sezonun erken kapanması ihtimali söz konusu olabilir. Sezonda da değişikliklere gidilmesi muhtemel gözüküyor. Özellikle Karadeniz’e baktığımız zaman, ciddi anlamda balıkçılığa katkısı olan bir bölge. Bu noktada değişimler göz önünde bulundurularak, bazı düzenlemeler yapılması büyük önem arz ediyor” dedi.
Balıkçı Kerim Yavuz da “Hava şartlarından dolayı hamsi bizi çok şaşırtıyor. Bir gün hava iyi, bir gün hava kötü; hamsi bir gün oluyor, bir gün olmuyor. Hamsinin geleceği bizi şaşırtıyor yarın ne olacağını bilmiyoruz. Bollanacağını düşünüyoruz birden ortadan kayboluyor, ‘Hamsi bitti’ derken birden ortaya çıkıyor. Hamsinin ne durumda olacağına hamsi kendi de şaşırdı. O da ne yapacağını bilmiyor” diye konuştu.
DHA
