Teknolojinin sürekli gelişmesi üzerine hava-hava muharebesi de tarih boyunca şekil değiştirmiş ve sürekli olarak yeni mühimmatlara ev sahipliği yapmıştır.
Bu alanda şu anda yaygın olarak kullanılan hava-hava füzelerinde orta ve uzun menzilde kullanılan mühimmatlara baktığımızda, karşımıza Batı kanadında AMRAAM, MICA, METEOR ve I-Derby ER çıkmaktadır.
METEOR ve GÖKHAN
MBDA tarafından geliştirilen ve Yunanistan’ın da son dönemde Rafale savaş uçakları ile beraber satın aldığı METEOR Görüş Ötesi Hava Hava Füzesi (BVRAAM), RamJet itki sistemine sahip olması sebebiyle diğerlerinden ayrılmaktadır.
METEOR muadili ‘GÖKHAN’ adındaki bir füzenin TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirildiği bilgisi, 24 Haziran 2021 tarihinde Milli Savunma Bakanı Hulusi AKAR tarafından açıklanmıştır. Bu bilgi sosyal medya üzerinden ilk olarak, SavunmaSanayiST.com tarafından paylaşılmıştır.
Bu yazımızda, RamJet itkili mühimmatların avantajlarına ve GÖKHAN’ın Türk Hava Kuvvetleri’ne kazandıracağı yeteneklere değineceğiz.
AMRAAM Muadili Füzelerin Temel Çalışma Prensibi
Yukarıdaki mühimmatlar içerisinde en yaygın kullanılan hava hava füzesi olan AMRAAM üzerinden örnek verecek olursak; AMRAAM’ın itiş gücü bakımından çalışma prensibi, füze atıldıktan hemen sonra katı yakıtlı roket motorunun birkaç saniye boyunca yanıp, füzeyi yüksek hızlara çıkarması ve akabinde yakıtını bitirdiği için hedefe süzülerek ilerlemesidir.
Bu durum, özellikle uzak mesafedeki hedeflere yönelik atışlarda menzili azımsanmayacak seviyede kısaltmaktadır. Çünkü füze, birçok durumda hedefe ulaşması için alması gereken mesafenin büyük bir kısmını, itiş gücü olmadan ve sürekli yavaşlayarak kat etmektedir. İlaveten itiş gücü olmayan bir mühimmatın, manevra yapan rakibe karşı dönüş gerçekleştirmesi de sahip olduğu enerjiyi iyice kaybettirecektir.
RamJet İtkili Füzelerin Temel Çalışma Prensibi
İlk başta 1900’lerde ortaya çıkan RamJet sisteminin çalışma prensibi, basitçe şu şekildedir:
Motorun önündeki yüksek basınç kullanılarak hava, sıkışmanın olduğu bölüme yönlendirilir. Burada sıkıştırılmış hava, yakıtın bir kısmı ile tutuşur ve yanma gerçekleşir. İtki kuvveti oluşturmak için ise yanma sonrası ortaya çıkan ürünler, nozuldan geçirilir. Turbojet ve turbofan motorlara kıyasla basit bir yapıya sahiptir.
METEOR füzesi ise RamJet itki sistemi sayesinde hedefe ulaşana kadar itiş gücüne sahip bir mühimmattır. Bu sayede füzenin havada yaşayacağı hız kaybı asgari düzeye indirgenmektedir. Ek olarak füzenin hedefe ulaşana kadar itiş gücüne sahip olması ve hız kaybının minimum olması, füzenin manevra kabiliyeti bakımından dönüşlerde enerji kaybı minimuma ineceği için özellikle orta ve uzak mesafe atışlarda AMRAAM’a göre daha üstündür.
Ayrıca hedefe varana kadar itiş gücüne sahip olması ve füzenin katı yakıtlı roket motoru kullanan mühimmatlar kadar hız kaybetmemesi, füzenin NEZ yani ‘No Escape Zone’ bakımından AMRAAM dahil olmak üzere birçok mühimmatın önünde olduğu anlamına gelmektedir.
No Escape Zone (NEZ) Nedir ?
NEZ; atılan hava-hava füzesinin, düşman uçağa hız ve enerji bakımından yetişme ihtimalinin çok yüksek olduğu – elektronik harp ve chaff gibi karıştırıcı ekipmanlar ile arazi gibi etmenler göz ardı edilerek – menzil için kullanılan terimdir.
Basit bir örnek – Uzun ve Kısa Kollu İki Boksör
Bu konuyu oldukça basite indirgeyecek olursak Meteor füzesi taşıyan uçağa uzun kollu, AMRAAM taşıyan uçağa ise nispeten kısa kollu bir boksör diyebiliriz. Bir karşılaşma sırasında uzun kollu boksörün, kısa kollu boksör kendisine yetişemeden rakibine zarar vermesi mümkündür.
AMRAAM ile METEOR’un NEZ üzerinden Muharebe Ortamında Teorik Olarak Karşılaştırılması
AMRAAM ve METEOR mühimmatları, sahip oldukları radar tarayıcı başlıkları ile aktif radar güdümlerinden dolayı “at-unut” kabiliyetine sahiptirler. Bu sayede pilot, atış yaptıktan sonra füzeyi “belirli mesafeler içerisinde” uçağın radarı ile güdümlemeden hızlıca bölgeden uzaklaşmaya başlayabilir.
Basitleştirmek adına öncelikle uçakları renklendirelim. METEOR taşıyan uçağı kırmızı, AMRAAM taşıyan uçağı ise mavi uçak olarak adlandıralım.
İki uçağın mühimmat harici “her parametresinin aynı olduğu” ve at-unut kabiliyetinin NEZ içerisinde kullanıldığı bir ortam üzerinden konuşacak olursak;
Kırmızı uçak, mavi uçak METEOR’un NEZ alanına girdiğinde Meteor füzesini atıp, defansif manevra gerçekleştirmesi veya kaçmaya başlaması durumunda mavi uçak, kırmızı uçağa AMRAAM atışı gerçekleştirse bile METEOR’un oldukça uzun ve geniş olan NEZ alanından dolayı mavi uçağı “sadece hız, irtifa, menzil ve enerji bakımından düşündüğümüzde” başarıyla vurabilir. Mavi uçak tarafından atılan AMRAAM’ın ise kırmızı uçağı vurmak için menzilinin yetemeyeceği varsayımı yapılabilir.
Doğal olarak METEOR füzesini kullanan kırmızı uçağın NEZ ve menzil avantajından dolayı hayatta kalabilirliği, AMRAAM taşıyan mavi uçağa göre daha yüksektir. Bu durum TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilen GÖKHAN füzesinin, METEOR muadili olduğu varsayıldığında Türk Hava Kuvvetlerinin muharebe ortamında aynı veya benzer avantajlar kazanacağı varsayımı yapılabilir.
İran-Irak Savaşı ve Uzun Menzilli Mühimmatlar
İran-Irak savaşı sırasında İran, F-14’leri ile uzun menzilli AIM-54 füzelerini kullanmış ve kendilerine nazaran daha kısa menzilli mühimmatlar kullanan Irak pilotlarını gafil avlamıştır. İran, F-14’leri ile onlarca Irak uçağını düşürmüş ve oldukça da az kayıp vermiştir.
Bu başarının arkasında sadece F-14’lerin Irak uçaklarına karşı daha yüksek kabiliyetli olması değil, AIM-54 füzelerinin uzun menzilli olması da yatmaktadır. Irak pilotlarının çoğu zaman daha F-14’lere atış yapmak için menzile giremeden, F-14’ler tarafından uzak mesafelerden düşürüldükleri bilinmektedir. Günümüzde bir karşılaşma durumunda; METEOR gibi RamJet itkili mühimmatların aynı olmasa da benzer bir avantaja sahip olacağı varsayımı yapılabilir.
Sonuç
GÖKDOĞAN ve BOZDOĞAN projelerini takiben açıklanan GÖKHAN RamJet itkili hava hava füzesi projesi, METEOR füzesinin muadili veya bazı açılardan daha gelişmiş olduğu varsayılırsa Türk Hava Kuvvetleri için özellikle komşumuz Yunanistan’ın Rafale ve METEOR alımından sonra oldukça kritik öneme sahiptir ve hava-hava muharebesi içerisinde Türk Hava Kuvvetleri pilotlarına çok büyük avantajlar sağlayacak bir mühimmat olarak karşımıza çıkabilir.
Özellikle son dönemde uçak alımı konusunda yaşanan problemler göz önüne alındığında RamJet teknolojisine yatırım yapılıp bu konuda GÖKHAN Hava Hava füzesi gibi projelerin mevcudiyeti, Türk Hava Kuvvetlerinin hava-hava muharebesi için etkinliğinin, caydırıcılığının korunması ve arttırılması adına doğru yöne atılan büyük bir adım.
