TUSAŞ ve ASELSAN İş Ortaklığı tarafından yürütülen HAVA SOJ Projesi, Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç duyduğu elektronik harp özel görev uçaklarının geliştirilmesi amacıyla başlatıldı. Havada uzaktan elektronik destek ve elektronik taarruz kabiliyetlerine sahip HAVA SOJ Sistemleri, Türkiye’nin savunmada dışa bağımlığı asgariye indirilmiş ülke hedefine büyük katkı sağlaması bekleniyor.
HAVA SOJ Projesi, Türk Hava Kuvvetleri’nin ihtiyaç duyduğu elektronik harp özel görev uçaklarının geliştirilmesi amacıyla oluşturuldu. TUSAŞ ve ASELSAN İş Ortaklığı tarafından yürütülen proje ile Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın ihtiyacını karşılamak üzere hava platformunda uzaktan elektronik destek ve elektronik taarruz kabiliyetlerine sahip HAVA SOJ uçaklarının yanı sıra planlama ve eğitim merkezleri, hangar ve SOJ filo binaları, yedek parçalar, yer destek ekipmanıyla eğitim ve entegre lojistik destek hizmetler de sağlanacak.
Türk Hava Kuvvetleri’nin dış tehditlere karşı gerçekleştirilebilecek hava taarruz harekâtlarında kullanacağı
Bütünleşik Hava SOJ Sistemi, düşmanın her türlü radar ve haberleşme imkânının tehdit bölgesine girmeden tespit edilmesini, karıştırılmasını ya da aldatılmasına olanak veriyor. Görev planlamasını, icrasını, görev sonrası analizlerini, uçak ve görev sistemi işletme/idame/bakım hizmetlerini hayata geçirecek yetenekleri sağlayacak olan sistem, temel olarak iki ana unsurdan oluşuyor:
- Hava SOJ Sistemi (Görev Sistemi entegre edilmiş hava platformu)
- Planlama ve Eğitim Merkezi (yer/görev destek unsurları)
Proje kapsamındaki hizmetler
Görev Sistemi ve uçak sistemlerinin birlikte çalışabilirlik (interoperability) durumu sağlanan Hava SOJ Sistemi,
uzaktan ED/ET görevlerini emniyetli uçuş koşullarında icra edecek. Hava SOJ Platformu’nun, SOJ Sistemi’ne dönüştürülmesi sürecinde Bombardier Global 6000 tipi uçak üzerinde Grup-A yapısal modifikasyon tasarımları
(İç ve Dış gövde), görev sistemlerine gerekli elektriksel gücü sağlayan Elektriksel Güç Dağıtım Sistemi’nin (EPDS) tasarımı, soğutma kapasitesini sağlayan Soğutma Sistemi’nin (SCS/LCS) tasarımı, detay parça imalatı, modifikasyonu, montajı, sistem entegrasyonu ile SOJ uçağı sertifikasyonu TUSAŞ tarafından gerçekleştirilecek.
Uçak üzerinde dış şekil değişikliklerinin uçuş kontrol (FCU), perdövites önleme ve uyarı (SPC) gibi sistemlere etkileri incelenecek. Elde edilen sonuçlara göre sistemlerin güncellemesi de gerçekleştirilecek. Projenin ana
çıktılarından biri, Hava SOJ sistemine dönüştürülmüş dört özel görev uçağının Askeri Tamamlayıcı Tip Sertifikaları (STC) ve entegre lojistik destek faaliyetleri ile birlikte Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim edilmesi olacak.
Süreç nasıl yönetiliyor?
SOJ uçağı geliştirmesinde TUSAŞ, iş ortağı ASELSAN ve çok sayıda yabancı alt yüklenici ile birlikte entegre bir proje yönetim süreci yönetiyor. TUSAŞ, platform entegratör rolüyle tüm paydaşların gerçekleştirdiği tasarımları, sistemleri ve bileşenleri uçak üzerinde entegre ediyor. Süreç ara yüzler ve iş tanımları çerçevesinde entegre proje takvimine uygun olarak yürütülüyor.
Uçaklara entegre edilen sistemler
Hava SOJ uçağı üzerindeki Görev Sistemleri, geleneksel ve yeni nesil karmaşık yapıdaki kara, hava ve deniz radarlarıyla muhabere yayınları için tespit, teşhis, kimliklendirme, sınıflandırma, yön ve konum bulma görevlerini icra eder. Elektronik destek sistemleriyle bütünleşik olarak çalışan elektronik taarruz sistemleri ise çeşitli karıştırma ve aldatma tekniklerini uyguluyor. Hava SOJ sistemleri, düşman hava savunma sistemlerinin radar ve silah menzillerinin dışında görev yapar. Böylelikle görevini emniyetli şekilde yerine getirir.
Hava SOJ Sitemleri görevlerini yerdeki Planlama ve Eğitim Merkezi ile koordineli gerçekleştirir. Düşman hava savunma radar ve muhabere sistemlerini baskılayarak dost muharip uçaklarının taarruz görevlerini emniyetli şekilde yerine getirmesine olanak verir. Dost muharip uçaklar düşman hava sahasına Hava SOJ uçağının oluşturduğu emniyetli koridorlardan giriş ve çıkış yaparak hedeflenen taarruz görevlerini yerine getirebilir.
Projede Bombardier Global 6000 uçakları kullanılıyor
Bombardier Global 6000, havada 12 saate varan uzunlukta uçuş sürelerini karşılayabilen iş jeti sınıfında bir uçak. Global ölçekte Global 6000 uçağı üzerinde gerçekleştirilen en az beş adet özel görev uçağı bulunuyor. 51 bin feet irtifada servis tavanı olan Global 6000, çift motoru ve jeneratör sistemleriyle görev sistemlerine yeterli elektriksel gücü sağlayan nitelikte bir uçak.
Türkiye’ye sağlayacağı faydalar
Hava SOJ, dünyada sadece savunma sanayiinde söz sahibi birkaç firma tarafından gerçekleştirebilecek, oldukça karmaşık ve yüksek zorluk derecesine sahip bir proje. Hizmete girdiğinde Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na bölgede hava üstünlüğü kazandıracak. Bu yönüyle Hava SOJ sistemleri ülke için stratejik bir öneme sahip.
Sistemin sahip olduğu kabiliyetler, önemli bir caydırıcılık unsuru katacağı için Türkiye’nin etkin ve aktif bir dış politika izlenmesi hedefine katkı sağlayacak. Savaş zamanında oldukça etkin bir silah görevini üstlenen bu sistem, barış zamanında da düşmanlar için caydırıcı bir unsur olacak.
TUSAŞ’a katkıları
FAR-25/CS-25 kategorisinde bir ticari uçağın özel görev uçağına dönüştürülmesi kapsamında uçak modifikasyon
tasarımı, detay parça imalatı, montajı, entegrasyonu, test ve doğrulamaları ile “majör” sınıfında değerlendirilen değişiklik uygulamasının sertifikasyon yetkinliği kazanılacak. Bu kabiliyetler ve SOJ uçağı ile birlikte yüksek ihracat potansiyeli yakalanabilir. Bu sayede elde edilen bilgi ve teknolojinin ihraç edilmesi sağlanarak küresel rekabet gücüne ulaşmış global bir havacılık ve uzay şirketi olma yolunda önemli bir mesafe kat edilmiş olacak.
Proje takvimi
20 yılı aşkın süredir gündemde olan, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın çok uzun zamandır ihtiyacı olan Hava SOJ
Sistemleri’nin geçici kabulleri 2025 yılının ikinci yarısında başlayacak. Uçakların tamamıyla hizmete girmesi ise 2026 sonu itibarıyla gerçekleşecek. Sistem gereksinimleri gözden geçirme (SRR) aşaması tamamlanan projenin ön tasarım çalışmaları devam ediyor.
Kaynak: savunmasanayist.com
