Makina Mühendisleri Odası (MMO), otobüs-ağır vasıta yangınları ve trafik kazaları hakkında basın açıklaması gerçekleştirdi.
MMO Başkanı Yunus Yener’in açıklaması şöyle:
Bilindiği üzere otobüs yangınları ve trafik kazaları önemli can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Pandemi nedeniyle uzun bir aradan sonra okullarda yüzyüze eğitimin başlaması itibarıyla, diğer sorunların yanında, servis araçlarının güvenilirliği ve yolcu, öğrenci, sürücü, çalışan, görevli güvenliği sorunları da kamuoyunca bilinmektedir. Bu sorunlardan hareketle, motorlu araçlar konusunda uzman faaliyetler yürüten, mevzuatlara göre tasarım ve üretiminde bulunan makina mühendisleri ve onların meslek örgütü Makina Mühendisleri Odası (MMO) olarak bu ölümcül sorunları azaltmak için bazı teknik önerileri belirtmeyi görev biliyoruz.
Öncelikle belirtmemiz gereken husus, araç teknik denetimlerinin kamusal bir görev olduğu ve piyasanın ya da kişilerin inisiyatifine bırakılamayacağıdır.
Son yıllarda artış gösteren otobüsler dahil ağır vasıta yangınlarındaki ana neden, merdiven altı servislerde yapılan onaysız tadilat ve tamiratlardır. Bu sorunlar, yetkili servislerde ve AB’de 2018’den itibaren zorunlu olan 2014/45/EC araç muayenesinde kullanılan OBD diyagnostik cihazlarıyla bulunabilir. Kök sebep ve acil önlem budur. Türkiye’de 2004 yılında (AB’de 1996 yılında yayımlanan) 96/96/EC seviyesindeki araç muayene mevzuatımız, acilen AB’deki güncel seviyeye (2014/45/EC) yükseltilmelidir. Araçlarda yapılan manipulasyonlar ve çıkan yangınlar bu sayede önlenecektir. Ayrıca ağır taşıtlar için Almanya’daki SP gibi, ek bir teknik denetim yapılmalıdır. Örneğin Almanya’da ve AB ülkelerinin çoğunda otobüsler yılda üç defa, kamyonlar yılda bir defa olmak üzere, araç muayene periyodunun dışında ve eğitilerek belgelendirilmiş makina mühendisleri tarafından ara denetime tabi tutulmaktadır. Ülkemizde de benzer bir düzenlemeye acil ihtiyaç bulunmaktadır.
Diğer yandan yürürlükte olan “Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik”te tanımlanmış olan M2 ve M3 kategorisi yani yolcu taşımaya yönelik sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan araçlarda zorunlu olan “Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri” periyodik olarak kontrol edilmeli ve sistemin etkinliğini sürdürüp sürdürmediği denetlenmelidir. Bu şekilde fren, direksiyon, lastik, emisyon, egzoz gibi güvenlik sistemlerinde tip onayını düşürecek seviyede yanlış bakım, değişiklik veya manipülasyon yapılması önlenmelidir. Mevzuatta yukarıda belirtilen içerikte uluslararası uygulamalara uygun değişiklik acilen yapılmalıdır. Bu ilave teknik denetimi Odamız yapmaya hazırdır. Ülkemizde bu yönde bir düzenleme ve uygulama hayata geçirilmediği müddetçe yangınlar, “kazalar” ve can kayıpları hep fazla olacaktır.
Yeri gelmişken belirtmek gerekir, otobüs-ağır vasıta araç filosu bulanan Belediyelerimizdeki araçların da uluslararası mevzuat ve standartlara uygun kamusal teknik denetime ihtiyacı vardır. Belediyelerin yükümlülüğünde bulunan servis araçlarının yıllık periyodik kontrolleri yetersizdir ve bu konularda Belediyeler mevcut yönetmeliğe ilave olarak detaylı periyodik teknik muayeneyi kendi mevzuatlarında değişiklik yaparak uygulayabilirler. Bu konularda ilgili tüm Belediyelere destek vermeye hazır olduğumuzu bir kez daha ifade ediyoruz.
Bu hayati sorunların önlenmesi için, başta yetkililer olmak üzere ilgili bütün tarafları bilim ve tekniğin kurallarını uygulamaya çağırıyor ve araçlara yönelik mutlaka kamusal denetim yapılması gerektiğini hatırlatıyoruz.
Yukarıda dile getirdiklerimizle bağlantılı olarak aşağıdaki hususların da mutlaka yerine getirilmesi gerekir:
- Otobüs yangınları ve trafik kazaları/cinayetlerini önlemek için ağır taşıtlara teknik güvenlik denetimi yapılmalıdır.
- Araçların fren, balata, lastik, ön takım, elektrik sistemi, hidrolik sistemi, motor yağı, soğutma suyu seviyesi vb. konulardaki bakımları yetkili veya yetkin servislerde mutlaka yapılmalı ve kamusal denetime tabi olmalıdır.
- Araçların bakımları ancak Odalarınca belgelendirilmiş teknik personel eliyle yetkili servislerce yapılmalı ve takip edilebilir olmalıdır. Hiçbir şekilde aracın tip onayını bozucu parça değişimi yapılmamalıdır.
- Şehir içi/şehir dışı yolcu taşımacılığından sorumlu yerel idareler ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı; Odamızın mesleki çalışmalarından, önerilerinden faydalanmalı; otobüs işletme ve bakım süreçlerinin denetlenmesi konusunda Odamızla işbirliği halinde olmalıdır.
- Türkiye genelinde AdBlue Emülatörü ithali, üretimi, satışı, montajı ve kullanımı önlenmelidir.
- 10 Numara yağ satışı ve ticari araçlarda kullanımı önlenmelidir.
- AdBlue Emülatörü takan, yakıt sistemini 10 Numara yağa göre değiştiren, EGR, DPF, SCR gibi sistemleri tadil ve/veya iptal eden merdiven altı atölyeler kapatılmalıdır.
- Otomatik Yangın Söndürme Sistemi(OYSS)’nin geriye dönük takma zorunluluğu, Karayolu Trafik Yönetmeliği 1 Sayılı Cetvel (Araçlarda Bulundurulması Gereken Teçhizat ile Bunların Niteliklerini Gösteren Cetvel) içinde yayımlanmalıdır.
- TÜVTÜRK araç muayenesi, Yangın Algılama/Uyarı ve OYSS’nin takılı olduğunun belgelerini görmeden otobüs muayenesi yapmamalı, bu sistemlerin bulunmaması Ağır Kusur (AK) olmalıdır.
- Toplu taşıma araçları için araç muayenesi acilen AB seviyesine çıkarılmalı ve ek teknik denetim getirilmelidir.
- OYSS’nin ve Yangın Algılama/Uyarı sisteminin düzgün çalıştığı, üreticisinde veya servisinde ISO/IEC 17020 sertifikalı Odamız üyesi mühendislerin gözetiminde 3 ayda bir yapılacak ek teknik denetimle (TGD) güvence altına alınmalıdır.
Odamız bu süreç ve denetimlerin parçası olmaya hazırdır. Yeni bir mevzuat düzenlemesi yapılarak; ticari araçların periyodik bakım, enerji tasarrufu, sürücü eğitimi, güvenli bakım ve parça kullanımı gibi konularda MMO tarafından eğitilerek sertifika almış “Araç Teknik Denetim Mühendisleri”ne denetim yetkisi verilmeli ve ticari araçlar iki muayene arasında en az üç kez özel olarak kamusal denetimden geçirilmelidir.
Ayrıca ifade etmek isteriz, halen süren salgın da gözetilerek, Odamızın da içinde yer aldığı İklimlendirme Teknik Kurulu’nun toplu taşıma araçları için yayımladığı teknik koşullar (KARAYOLU TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDA PANDEMİ ÖNLEMLERİNİ görmek için tıklayınız) mutlaka yerine getirilmelidir.
