Son günlerde enerji üretim yöntemi olarak sıkça gündeme gelen bölünme (fisyon) ve birleşme (füzyon) teknolojileri ile birlikte yapay güneş yapıldığında dair birçok haber yayınlandı. Birleşme (füzyon) teknolojisinde tokamak kelimesi sıkça karşımıza çıkıyor. Peki nedir bu tokamak?
Tokamak, Rusça’da “тороидальная камера в магнитных катушках” (toroidal odadaki manyetik sarmallar) söz öbeğinin kısaltılmış halidir. 1950’lerde Rus fizikçiler Igor Yevgenyevich Tamm ve Andrei Sakharov tarafından bulunmuştur. İlk tokamak T-1 1958 yılında Rusya’da faaliyete alınmıştır. The Joint European Torus (JET) olarak bilinen ve İngiltere’de yer alan tokamak ise, bu makinenin en büyük örneklerindendir.
Tokamak plazmayı hapsetmek için toroidal manyetik alan üreten bir makinedir. Manyetik hapsetme yapan cihaz türlerinden bir tanesi olup füzyon enerjisiyle uğraşan bilim insanları tarafından, gelecekte füzyon enerjisi santrallerinde kullanılacağı öngörülmektedir.
1997 yılında İngiltere’deki JET olarak adlandırılan tokamak’ta 24 megavatlık bir enerji girişi ile dünya rekoru olan 16 megavatlık füzyon gücü çıkışı elde edilmiştir.
Kaynaklar:
- www.scitechdaily.com
- www.iter.org
